در طی دهه‌ی گذشته، انتشارات مارول با استفاده از رسانه‌های مختلفِ دنیای سرگرمی، مخاطبان زیادی را به خود جذب کرده است. این انتشارات با پالایشِ ژانرهای گوناگونِ موجود در صنعت کمیک، دست به خلق تعدادی از بزرگ‌ترین داستان‌های این عرصه زده و بازار خوبی را برای خود فراهم نموده است. ما در این مقاله قصد داریم تاریخچه‌ی این انتشارات از زمان چاپ اولین کمیک کاغذی‌اش تا ساخت فیلم‌های سینماییِ متعدد را بررسی کرده و به تاثیری که این کمپانی بر جهان گذاشته است، بپردازیم.
انتشارات تایملی
در سال ۱۹۳۹ میلادی، فردی به نام «مارتین گودمن» که یک ناشر و تولیدکننده‌ی مجلاتِ زرد بود، دست به تاسیس انتشاراتِ تایملی (Timely Publications) زد. گودمن در گذشته و به هنگام محبوبیتِ آغازینِ صنعت کمیک، تعداد زیادی مجله‌ی وسترن را به چاپ رساند و پول زیادی را از این راه به‌دست آورده بود، به همین دلیل دست به ساخت خطِ داستانی جدیدی زد تا بتواند با استفاده از جوِ ایجاد شده پیرامون صنعت کمیک، کسبِ درآمد کند. انتشارات تایملی کار خود را در شهر نیویورک آغاز کرد و در ماه اکتبر سال ۱۹۳۹ میلادی، دست به چاپِ شماره‌ی اول از عنوان Marvel Comics زد که در آن، داستانِ ابرقهرمانی به نام «مشعلِ انسانی» یا همان هیومن تورچ (Human Torch) و ضدقهرمانی به نام «نیمور ملقب» به ساب‌مرینر (Sub-Mariner) دنبال می‌شد. این شماره به‌شدت موفق ظاهر شد و توانست در حدود دو ماه، ۹۰۰۰۰۰ نسخه بفروشد.
تا سال بعد، انتشارات تایملی افرادی را به خدمت گرفت که بین آن‌ها می‌توان به «جک کربی» و «جو سایمون» اشاره کرد. زوجی که در سالِ ۱۹۴۱ میلادی، یکی از محبوب‌ترین قهرمانانِ تاریخ صنعت کمیک را خلق کردند: «کاپیتان آمریکا». در همان حدود، انتشارات تایملی قهرمانانی نظیر «ویژنِ اوریجینال»، «میس آمریکا»، ویزر (Whizzer) و «دسترویر» را نیز خلق کرد. پس از این ماجرا، گودمن فردی به نام استنلی لیبر (که بعدها لقب استن لی را برای خود برگزید.) را استخدام کرد؛ کسی که مدتی بعد به سردبیر این انتشارات تبدیل گشت و خالق بسیاری از شخصیت‌های معروف این انتشارات نیز شد. پس از آن، انتشارات تایملی در مسیر تبدیل شدن به یک امپراتوری قرار گرفت.
تغییر نام به مارول
پس از اتمام یافتن جنگ جهانی دوم از محبوبیت صنعت کمیک کاسته شد. انتشارات تایملی مانند تمامی انشاراتِ فعال در صنعت کمیک، به چاپِ داستان‌هایی با ژانرهای وسترن، درام-ماجراجویی و عاشقانه روی آورد تا بلکه بتواند از فروشِ این کمیک‌ها پولی به جیب بزند. در آن زمان، انتشارات تایملی محصولات خود را از طریق انتشارات اطلس به چاپ می‌رساند. استن لی بعدها دلیل این اتفاق را این‌طور توصیف کرد:
به این علت که انتشارات اطلس بیشتر از اون که روی کیفیتِ چاپ متمرکز باشه، روی سرعت و ارزون بودن تمرکز داشت.
پس از آنکه انتشارتِ دی‌سی و در پی آن صنعت کمیک در اواخر دهه‌ی ۵۰ میلادی احیا شدند، انتشارات تایملی که هم‌اکنون نامش به مارول تغییر یافته بود، دست به‌کار شد تا از فرصتِ پیش‌آمده استفاده نماید. بسیاری از قهرمانان انتشارات دی سی با هدف سرگرم کردنِ مخاطبانِ نوجوان خلق شده بودند و بیشتر برای آن‌ها جذاب بودند، اما با این حال، انتشارات مارول تصمیم گرفت تا داستان‌هایی با مضامین بزرگسالانه‌تر را به چاپ برساند که این تصمیم منجر به خلقِ گروه چهار شگفت‌انگیز (Fantastic Four) توسطِ استن لی و جک کربی شد. این اتفاق تمامِ چهارچوب‌های آن زمانِ صنعت کمیک را از بین برد و به خالقینی مانندِ «استیو دیتکو» و استن لی که در انتشارات مارول فعالیت داشتند فرصت خلق شخصیت‌های شگفت‌انگیزی مانند «اسپایدرمن» را داد. پس از این اتفاقات، انتشارات مارول به علتِ واقع‌گرایانه بودنِ کمیک‌هایش مورد ستایش قرار گرفت و شخصیت‌های این انتشارات بیشتر از شخصیت‌های دی سی محبوب شدند. بعد از این اتفاق، انتشارات مارول دست به چاپ عناوین بیشتری نظیر «افراد ایکس»، «ثور»، «هالکِ باورنکردنی»، «دردویل» و «مرد آهنی» زد که اکثرِ آن‌ها به محبوبیت بسیار زیادی دست یافتند. این جهان مشترک که تمامی کمیک‌های انتشارات مارول در آن جریان داشتند، به «جهان مارول» یا «مارول یونیورس» معروف شد و توانست نظر خوانندگان زیادی را به خود جلب کند.
گسترده شدن حوزه‌ی فعالیت
در سال ۱۹۵۴ میلادی، بنیادی به نام Comics Code Authority (که به اختصار CCA نیز نامیده می‌شود.) به منظور نظارت و سانسورِ محتوای کمیک‌ها شکل گرفت. این امر منجر به ممنوع شدنِ استفاده از خشونت زیاد، صحنه‌های مرتبط با مضامین جنسی و مواد مخدر در کمیک‌ها شد. علاوه بر این موضوعات، بنیاد CCA قوانین مضحکی را به تصویب رساند که منجر به چاپ نشدن کمیک‌هایی می‌شد که در آن موجوداتی مانند خون‌آشام‌ها و گرگینه‌ها حضور داشتند و یا در آن شرایطی پدید می‌آمد که بدی بر نیکی پیروز شود. چند دهه‌ی بعد، قوانین بنیاد CCA به‌روزرسانی شدند تا خالقین اجازه‌ی خلق محتوای بیشتری را داشته باشند. از این رو، انتشارات مارول دست به ساخت انشعاباتِ مختلف و خلق داستان‌هایی با مضامینِ جدید زد که از آن‌ها می‌توان به کونان بربر (Conan the Barbarian) و هاوارد اردکه (Howard the Duck) و مقبره‌ی دراکولا (The Tomb of Dracula) اشاره داشت. در این برهه‌ی زمانی، «مارتین گودمن» از سِمت خود در انتشارات مارول کناره‌گیری کرد و پسرش «چیپ» جایگزین او شد. البته چیپ گودمن بعدها این پست را به استن لی واگذار کرد.
در همان زمان، انتشارات مارول از انتشارات دی سی جلو زد و به عنوان برترین انتشاراتِ فعال در صنعت کمیک شناخته شد. بعد از این ماجرا، انتشارات مارول جواز ساخت فیلم‌ها و سریال‌های تلویزیونیِ بسیاری را گرفت که از بین آن سریال‌های تلویزیونی می‌توان به «جنگ ستارگان» اشاره کرد. در سال ۱۹۷۸ میلادی، «جیم شوتر» به عنوان سردبیرِ انتشارات مارول انتخاب شد و پس از آن دست به اصلاحِ بسیاری از سیاست‌های مارول زد و توانست بسیاری از مشکلاتِ این انتشارات را برطرف کند. در اواسط دهه‌ی ۸۰ میلادی و پس از آنکه بسیاری از تیم‌های خلاقِ مارول به انتشاراتِ دی سی کوچ کردند، این انتشارات در برخی زمینه‌ها رقابت را به دی سی واگذار کرد، ولی هنوز هم محصولاتِ پرفروشی را به بازار عرضه می‌نمود.
رونق و کساد شدنِ عرصه‌ی کمیک
در اواخر دهه‌ی ۸۰ میلادی، انتشارات مارول به موفقیتی ناگهانی دست یافت. بعضی از بزرگ‌ترین طراحان آن زمان برای این انتشارات کار می‌کردند و سود بسیار زیادی را برای آن رقم می‌زدند. اولین شماره از سری کمیک اختصاصی شخصیت اسپایدرمن که توسط «تاد مک‌فارلین» طراحی شده بود، حدود دو میلیون نسخه فروخت و توانست این شخصیت را احیا کند. اولین شماره از سری جدید کمیک‌های افراد ایکس به طراحیِ «جیم لی»، بالغ بر هشت میلیون نسخه به فروش رفت که تاکنون به عنوان پرفروش‌ترین کمیک تاریخ از آن یاد می‌شود. پس از همه‌ی این وقایع، در سال ۱۹۹۲ میلادی که هفت نفر از طراحانِ افسانه‌ای این انتشارات، آن را به منظورِ تاسیس انتشارات ایمیج (Image Comics) ترک کردند، مارول ضربه‌ی بزرگی خورد و فروشِ کمیک‌های آن به‌شدت کاهش یافت. در اواسط دهه‌ی ۹۰ میلادی، صنعت کمیک به علتِ احتکارهای صورت گرفته توسطِ طرفدارانِ این صنعت و تصمیماتِ اشتباهِ تمامی شرکت‌های فعال در صنعت کمیک، تا مرزِ نابودی پیش رفت. این سقوطِ صنعت کمیک، چنان به انتشارات مارول صدمه زد که در سال ۱۹۹۶ میلادی، قسمتِ سرگرمیِ انتشارات مارول (Marvel Entertainment) که مسئول ساخت فیلم، سریال و انیمیشن براساس کاراکترهای آن بود، با ورشکستگی مواجه شد. انتشاراتِ مارول برای رهایی از این وضعیت، مجبور به فروشِ حق ساخت فیلمِ برخی از مهم‌ترین شخصیت‌های خود نظیرِ اسپایدرمن، چهار شگفت‌انگیز و افراد ایکس شد. خوشبختانه در اواخرِ دهه‌ی ۹۰ میلادی، جیم لی و راب لیفیلد (دو تن از طراحانی که به منظور تاسیس انتشارات ایمیج، مارول را ترک کرده بودند.) برای کمک، به انتشاراتِ مارول بازگشتند و توانستند این شرکت را نجات دهند.
هزاره‌ی جدید
همان‌طور که قبلاً گفته شد، انتشارات مارول برای فرار از ورشکستگی، حقِ ساخت فیلم براساس برخی از شخصیت‌هایش را به دیگر کمپانی‌ها فروخت و آنان شروع به ساختن فیلم‌هایی بر اساس شخصیت‌های خریداری شده، کردند. تا سال ۲۰۰۲، از شخصیت‌های «مردان سیاه‌پوش»، «افراد ایکس» و اسپایدرمن فیلم‌هایی ساخته شده بود که برخی از آن‌ها مانند اسپایدرمن بسیار موفق ظاهر شدند. پس از این ماجرا، انتشارات مارول از زیرِ نظر CCA خارج شد و دوباره دست به خلق آثار جدید و متنوعی زد. بسیاری از شخصیت‌هایی که سریِ اختصاصی خود را از دست داده بودند، دوباره سریِ خود را به‌دست آوردند. از سال ۲۰۰۷، مارول کمیک‌هایش را به‌صورتِ دیجیتالی نیز منتشر کرد تا دسترسیِ خوانندگان به کمیک‌های این انتشارات آسان‌تر شود. همچنین جهانِ آلتیمیت (Ultimate Universe) نیز خلق شد تا پیشینه و خصوصیاتِ جدیدی برای شخصیت‌های قدیمیِ انتشارات مارول روایت کند و خوانندگانِ بیشتری به کمیک‌های این انتشارات جذب شوند. در سال ۲۰۰۸ میلادی، انتشاراتِ مارول با ساخت فیلمِ موفقی از شخصیتِ مرد آهنی، جهان را شگفت‌زده کرد. مرد آهنی که تا آن زمان بیشتر به عنوانِ یک شخصیت درجه دو از آن یاد می‌شد، آغازکننده‌ی جهانی مشترک به نام دنیای سینمایی مارول (Marvel Cinematic Universe) که به اختصار MCU نیز خطاب می‌شود، بود. این حرکت از سوی انتشارات مارول، صنعت کمیک (که به سمت رکود پیش می‌رفت) را احیا کرد و توانست مردم را با صنعت کمیک آشنا کند و تعداد زیادی از طرفدارانِ این صنعت را که از آن روی برگردانده بودند، دوباره به آن علاقه‌مند کند.
دیزنی و MCU
در تاریخ ۳۱ آگوست سال ۲۰۰۹ میلادی، کمپانی دیزنی اعلام کرد که مالکیتِ بخش سرگرمی انتشارات مارول را به‌دست آورده است. با این کار، دیزنی توانست برای بسیاری از شخصیت‌های خود کمیک چاپ کند و علاوه بر آن، فیلم‌هایی را بر اساس کاراکترهای انتشارات مارول بسازد. بعد از مرد آهنی، این دو کمپانی با همکاری یکدیگر، فیلم‌های «هالکِ باورنکردنی»، «مرد آهنی ۲»، «ثور»، «کاپیتان آمریکا: نخستین انتقام جو» و نخستین فیلمِ «انتقام جویان» را ساختند و این آثار توانستند در زمینه‌ی فروش موفق ظاهر شوند و علاوه بر راضی نگه داشتنِ طرفدارانِ صنعت کمیک، توجه مردم عام را نیز به خود جلب کنند. امروزه MCU به‌غیر از ساختن دنباله و پیگیری کردنِ ماجراهای شخصیت‌های اوریجینال و اولیه‌اش، مشغول ساخت آثاری بر اساس کاراکترهایی جدید نظیر «پلنگ سیاه»، «نگهبانان کهکشان» و «مرد مورچه‌ای» است. MCU نمونه‌ی بارزِ یک جهان مشترکِ موفق است که توانسته قهرمانان محبوبِ متعددی که در آن حضور دارند را مدیریت کرده و از همه‌ی آن‌ها به بهترین نحو استفاده کند.
انتشارات مارول در دوران مدرن
با اکرانِ فیلم‌های بیشتر، این انتشارات شروع به چاپِ کمیک‌هایی بر اساس شخصیت‌های موجود در فیلم‌هایش کرد تا بتواند هوادارانی که از فیلم‌ها خوش‌شان آمده است را به خواندنِ کمیک ترغیب کند و مخاطبانِ بیشتری را برای کمیک‌هایشان به ارمغان بیاورد. سالِ ۲۰۱۵ میلادی، مارول اعلام کرد که تمامِ کمیک‌هایش را ریلانچ (تجدید چاپ و شماره‌گذاری از اول) می‌کند و قرار است «مارولی کاملاً جدید و متفاوت» را شاهد باشیم. بعضی از کمیک‌های فاخر و شگفت‌انگیزی که در دوران مدرنِ مارول منتشر شده‌اند عبارت‌اند از: اسپایدرمن: جهان عنکبوتی (Spider-Man: Spider-Verse)، پیرمردی به‌نام لوگان (Old Man Logan) و جنگ داخلی ۲ (Civil War II).
سپس این انتشارات در سال ۲۰۱۷ میلادی، رویدادِ میراث (Marvel Legacy) را منتشر کرد؛ رویدادی که خیلی از آن شکایت شد و حتی فروشگاه‌های مخصوص فروشِ کمیک هم به انتشاراتِ مارول بابت انتشار آن شکایت کردند. با پیشرفت صنعت فیلم‌سازی در کمپانی مارول، تمرکزِ این انتشارات به ساخت فیلم‌ها معطوف شد و در نتیجه میزان فروش کمیک‌هایش کاهش یافت. بسیاری از کمیک‌های این انتشارات مانند کمیک نگهبانان کهکشان با شکست روبرو گشتند و در آخر کنسل شدند. همین اتفاق منجر به این شد که رؤسای انتشارات مارول متوجه این موضوع بشوند که فیلم‌ها، تاثیر آن‌چنانی‌ای بر روی فروش کمیک ندارند، چرا که نخستین عامل فروش یک کمیک، کیفیت آن است.
در سال ۲۰۱۸ میلادی، انتشارات مارول بعضی از کاراکترهای خود نظیرِ «کونان» و برخی شخصیت‌های مربوط به کمپانی دیزنی مانند شش قهرمان بزرگ (Big Hero Six) که آثارشان در شرکت‌های دیگر چاپ می‌شدند را دوباره به خود بازگرداند. مارول علاوه بر این‌ها، چاپ سری جنگ ستارگان را دوباره از سر گرفت و شروع به ارائه‌ی آثاری بر اساس این جهان کرد. حال نیز انتشارات مارول دوباره شروع به چاپ عناوینی نام‌آشنا کرده است و از طرفی هم مشغولِ ساخت فیلم‌هایی براساس کاراکترهایش در MCU می‌باشد؛ جهانِ مشترکی که از آن به عنوان برترین جهان مشترکِ فیلم‌های سینمایی یاد می‌شود.
