شخصیت «تنتن» به عنوان برترین مخلوق کارتونیستِ بزرگ، یعنی «هرژه»، در طول حیات خالقش دارای داستانهای کمنظیری در دنیای کمیک بوده و صاحب نظران این شخصیت را یکی از برترین شخصیتهای عرصهی کمیکِ اروپا میدانند. برای اکثر ما فارسیزبانان، انتخاب یک لیست از داستانهای شخصیتی که از بچگی با او بزرگ شدهایم مسلماً کار سختی است، اما فارغ از هرگونه احساسات شخصی، برترین داستانهای تنتن کدامشان هستند؟ این لیست را که شامل ۱۰ عنوان از برترین کمیکهای تنتن میباشد میتواند سوالمان را پاسخ دهد.
۱۰- هنر الفبا (Tintin and Alph-Art)
داستان «هنر الفبا» به دو دلیل یکی از خاصترین کمیکهای تنتن است؛ در درجهی اول پایان یافتن داستانهای تنتن و دوستانش، و در درجهی دوم، پایان نیافتن داستان بهدست شخص هرژه. این کمیک بیستوچهارمین و آخرین کمیک تنتن محسوب میشود که نوشتن آن در سال ۱۹۸۶، یعنی سه سال بعد از مرگ هرژه، به پایان رسید؛ در واقع، خودِ هرژه آن را به پایان نرساند.
میتوان گفت همین ویژگیِ اشاره شده چیزی است که این کمیک را از دیگر آثار هرژه متمایز میکند. کمیکی که هرژه خودش آن را به پایان نرسانده و هیچکس نخواهد فهمید این خالق چه پایانی برای آن در نظر داشته است. این کمیک پس از مرگ هرژه در طی سه سال کار مداوم هوادارانِ تنتن کامل شد و آخرین داستان تنتن را رقم زد؛ داستانی که بدون شک یکی از بهترین ماجراهای تنتن بهشمار میرود.
۹- گوش شکسته (The Broken Ear)
این عنوان یکی از عناوین نسبتاً قدیمی هرژه است که نسخهی سیاه و سفید آن در سال ۱۹۳۷ و نسخهی رنگیاش در سال ۱۹۴۳ چاپ شد. بد نیست که بدانید «گوش شکسته» یکی از شخصیتهای محبوب کمیکهای تنتن را برای اولین بار به ما معرفی کرد؛ «ژنرال آلکازار»!
هرژه در نوشتن این کمیک همان ظرافت و تیزهوشی همیشگی خودش را به کار میبرد و علاوه بر اینکه یک داستان بامزه، جالب و اسرارآمیز خلق میکند، در چندین پنل احساسات و کنایههای ریز و زیرکانهی خود را روانهی اوضاع نابسامان آمریکای جنوبی در آن زمان میکند. ولی زیباترین چیزی که در این داستان تکامل مییابد نحوهی طرح معما بهدست هرژه است. هر کسی که طرفدار واقعی تنتن باشد میداند که هرژه مهارت خاصی در طرح معما دارد که نمونههایی از آن را میتوان در کمیکهایی مانند «کوسههای دریای سرخ»، «گنج راگهام سرخ» و البته «پرواز ۷۱۴» دید.
با توجه به کمیکهای قبلی، بدون شک میتوان متوجه شد که نقطهی عطف طرح معماهای قوی در داستانهای تنتن، کمیک گوش شکسته است.
۸- کوسههای دریای سرخ (The Red Sea Sharks)
کمیک «کوسههای دریای سرخ» که شاید آن را با نام «تنتن در معدن زغالسنگ» هم بشناسید، نوزدهمین کمیک از ۲۴ کمیک تنتن است که بهدست هرژه نوشته شده؛ این کمیک اولین بار در سال ۱۹۵۸ چاپ شد و در آن شاهد یکی از زیباترین داستانهای تنتن هستیم. دلیل قرار گرفتن این عنوان در این لیستمان، این است که هرژه برای اولین بار تعداد زیادی از شخصیتهای فرعی را که در کمیکهای قبلی معرفی کرده بود، در این کمیک جمع کرد و یک داستان منسجم خلق نمود که هر هواداری میتواند از آن لذت ببرد. از جمله شخصیتهایی که در این کمیک حضور داشتند میتوان به راستاپوپولوس (سیگارهای فرعون)، آلن (خرچنگ چنگال طلایی)، داوسن (نیلوفر آبی)، ژنرال آلکازار (گوش شکسته) و امیر بن کالیش اذاب (سرزمین طلای سیاه) اشاره کرد.
علاوه بر موارد پیشین، هرژه بعد از این کمیک اعلام کرد که علاقهای به خلق شخصیتهای جدید ندارد و از این پس سعی خواهد کرد که بیشتر به شخصیتهای خلقشدهاش عمق ببخشد.
۷- تنتن در آمریکا (Tintin in America)
«تنتن در آمریکا» یا «جدال با تبهکاران»، سومین کتاب از سری ۲۴ شمارهای کتابهای تنتن میباشد که اولینبار در سال ۱۹۳۲ به صورت سیاهوسفید چاپ شد. این کتاب یکی از خندهدارترین و زیباترین آثار تنتن است. عدهی کثیری این کمیک را آغازی بر محبوبیت فوقالعاده تنتن میدانند؛ کمیکی که در آن نه اثری از شوخیهای بیمزهی «فرار از شوروی» بود، و نه اثری از طراحیهای نسبتاً ضعیفِ دو کمیک پیش از خود. این کمیک بدون شک بزرگترین جهش هرژه به سمت جلو بود.
طراحی قوی و طنز عالی داستان بدون شک خواننده را به سوی دنیای زیبای تنتن سوق میدهند، دقیقاً به همانجایی که در آینده پر از شگفتیهایی میشود که برای هر پیر و جوانی جذاب خواهد بود. علاوه بر اینکه این کمیک جهشی رو به جلو بود، اما این تنها دلیل قرار گرفتنش در این لیستمان نیست. در اولین کمیک تنتن، یعنی فرار از شوروی، ما شاهد شخصیتی بودیم که از تمام مهلکههای اطرافش با خوششانسی جان سالم بهدر میبرد و عمق چندانی نداشت. این خوششانسی تقریباً در تمام کمیکهای هرژه همراه تنتن بود، ولی تنتن در آمریکا این خوش شانسی را محدود کرد و عمقی به شخصیت تنتن بخشید که باعث شد بتواند در کمیکهای دیگرش، مانند پرواز ۷۱۴، نقش یک قهرمان و رهبر را بازی کند.
در حقیقت این اثر با وجود اینکه همچنان از سطحی بودن شخصیت تنتن رنج می برد، اما چند عامل اصلی به شخصیت او را اضافه کرد که از بین آنها میتوان به هوش و ارادهی فوقالعادهاش اشاره کرد.
۶- روی ماه قدم گذاشتیم (Explorers on the Moon)
یکی از شگفتانگیزترین کمیکهای تنتن که در سال ۱۹۵۴ برای اولین بار چاپ شد، «روی ماه قدم گذاشتیم»، یا دقیقتر، «کاشفان بر روی ماه» نام دارد. بسیاری از طرفداران این کمیک را همتراز با رمانهای فوقالعادهی «ژول ورن» میدانند؛ کمیکی که راجعبه سفرِ شخصیتهای محبوبی مثل تنتن، «کاپیتان هادوک»، «دوپون و دوپونه» و «پروفسور تورنسل» به کرهی ماه میباشد. اگر میپرسید که چرا این کمیک آنقدر فوقالعاده و لایق همتراز شدن با رمانهای ژول ورن است، باید به شما بگویم این کمیک، ۱۵ سال قبل از قدم گذاشتن بشر روی کرهی ماه نوشته شده است! و هرژه ۲۰ سال قبل از طراحی نخستین ماشین ماهپیما، از این ماشین در کمیک خودش استفاده کرد. همین موارد کافی است تا بدانید با چه قوهی تخیلی مواجه هستید و چرا میتوان کمیک های هرژه را در کنار رمانهای ژول ورن قرار داد.
اگر بهخاطر تعدادی از ایرادها نبود، این کمیک در بین سه اثر برتر این شخصیت قرار میگرفت. ایرادها اما گاهاً برای هر کسی قابل درک نیستند؛ به عنوان مثال، تغییر شخصیت پروفسور تورنسل از یک دانشمندی که گوشهایش سنگین است و روی اعصاب بقیه راه میرود، به یک نابغهی جهانی که نهتنها گوشهایش سنگین نیست، بلکه برای سفر به ماه موشک طراحی میکند! شاید این ایراد به نظر بعضی از افراد کوچک باشد، ولی بیشک برای هواداران چندین سالهی تنتن قابل تحمل نبود. البته لازم به ذکر است که هرژه بهخاطر درخواست هواداران، تورنسل را به شخصیت قبلی خودش بازگرداند.
۵- معبد خورشید (Prisoners of the Sun)
«تنتن در معبد خورشید»، دنبالهی یکی از فوقالعادهترین داستانهای تنتن بود که اولین بار در سال ۱۹۴۹ منتشر شد. این کمیک دنبالهی کمیک هفت گوی بلورین (The Seven Crystal Balls) است؛ سفری به هزارتوی پر رمز و راز آمریکای لاتین، جایی که به علت بکر و رمزآلود بودن آن، بارها بهدست هرژه مورد استفاده قرار گرفته است. این کمیک کاملاً غافلگیرکننده است و جواب معمای کمیک قبلی را بهصورتی میدهد که هیچکس انتظار آن را ندارد. در حقیقت، این کمیک و هفت گوی بلورین نقش مهمی در محبوبیت تنتن داشتند، زیرا هرژه در هردویشان به زیبایی نشان داد که دنیای تنتن محدود به هیچچیز نیست و حد و مرزی ندارد؛ هم میتواند تخیلی باشد و در عین حال، گاهاً رئالیستی نیز باشد.
۴- پرواز ۷۱۴ (Flight 714 to Sydney)
در اینجا میرسیم به یکی از زیباترین داستانهای تنتن که برای اولین بار در سال ۱۹۶۸ چاپ شد؛ کمیکی زیبا که قطعاً یکی از مهمترین عوامل مشهور شدن تنتن در بین ایرانیان است که نخستین بار بهدست «امیرعباس هویدا»، نخستوزیر وقت، ترجمه شد و این نسخهی ترجمهشده حتی تا سال ۶۰ هم چاپ میشد. پرواز ۷۱۴ کمیکی شگفتانگیز است که نشان میدهد چرا همهمان عاشق شخصیتهایی مثل کاپیتان هادوک و تنتن هستیم. حتی در این کمیک است که تنتن به درستی نشان میدهد که یک قهرمان واقعی است؛ بدون اینکه هیچ قدرت مخصوصی داشته باشد. صحنهای که تنتن برای نجات پروفسور تورنسل به درون غاری پر از گازهای سمی میرود یکی از فوقالعادهترین بخشها در بین تمامی کمیکهای تنتن است. تنتن در این کمیک درست مانند یک رهبر جنگنده ظاهر میشود؛ کسی که تنها هدفش نجات دوستانش است. این کمیک، اثری است که به خوبی دوستی عمیق میان شخصیتهای اصلی کمیکهای تنتن را به تصویر میکشد.
۳- هفت گوی بلورین (The Seven Crystal Balls)
در یک کلام، عنوان هفت گوی بلورین پرماجراترین کمیک تنتن و پرماجراترین کمیک زندگی هرژه است. این کمیک نخستین بار در سال ۱۹۴۸ چاپ شد و کار هرژه برای نوشتن این کمیک دچار وقفههای بسیاری هم شد که دلیل اصلی آن، متهم شدن او به همکاری با آلمان نازی بود، اتهامی که بعدها از آن تبرئه شد. این کمیک داستانی را روایت میکند که بسیار شبیه به ماجرایی است که برای کاشفان مقبرهی «توت عنخ آمون» فرعونِ جوانمرگ مصری اتفاق افتاد. هفت گوی بلورین داستانی سراسر هیجان است که شما را بسیار آهسته و پیچیده به سمت مقصد نهایی، یعنی پاسخ معمایش، هدایت میکند؛ پاسخی که بدون شک، عدهی کمی میتوانستند پیش از وقوع، آن را حدس بزنند. این کمیک به همه نشان داد که هرژه توانایی انجام هر کاری را با دنیای تنتن دارد و دنیای تنتن آنقدر انعطافپذیر است که تغییرات را بپذیرد و همچنان نو و محبوب بماند.
۲- گنج راکهام سرخ (Red Rackham’s Treasure)
دومین رتبهی لیستمان کمیکی بهنام گنج راگهام سرخ است؛ انتشار یافتهی سال ۱۹۴۴. بدون شک میتوان گفت که این کمیک و کمیک «راز اسب شاخدار»، دو ستارهی درخشان برای تمام دنیای کمیک از ابتدا تا به امروز هستند. این دو اثر منابع اصلی ساخت اثر لایو اکشن تنتن بودند که بسیاری از هواداران عاشق آن شدند؛ فیلمی که بسیار زیبا بود، اما قطعاً دنیای زیبا و عمیق تنتن که هرژه آن را با ۵۰ سال زحمت مداوم خلق کرده به چیزی بیشتر از یک فیلم برای شناخته شدن احتیاج دارد.
کمیک گنج راگهام سرخ یکی از زیباترین و موثرترین کمیکها در دنیای تنتن است که در آن شخصیتهایی همچون پروفسور تورنسل برای اولین بار معرفی میشوند. قصر مولینسار که پایه و اساس تعدادی از کمیکهای بعدی تنتن بود در این کمیک معرفی میشود و در نهایت، شخصیت کاپیتان هادوک و دوستیِ فوقالعادهی او با تنتن برای اولین بار در این کمیک نمایش داده میشود. این کمیک سرآغازی بر ماجراهای فوقالعادهای است که کاپیتان هادوک و تنتن، با هم پشت سر خواهند گذاشت و از همه مهمتر، بسیار خواندنی و منسجم است.
۱- راز کشتی اسب شاخدار (The Secret of the Unicorn)
بدون شک میتوان گفت که مشخص کردن ترتیب این لیست به اندازهی نوشتن آن از وقتگیر است، اما تنها کمیکی که جای آن را تغییرناپذیر بهشمار میرود و همیشه ثابت میماند همین کمیک است که میبینید. راز کشتی اسب شاخدار کمیکی فوقالعاده و بسیار زیباست که هرگز به عنوان هوادار تنتن آن را فراموش نخواهیم کرد. این کمیک در سال ۱۹۴۳ برای بار اول چاپ شد و از آن روز تا به الان، تنها کمیکی از سری کمیکهای تنتن میباشد که هیچ تغییر و اصلاحی در آن صورت نگرفته است.
خواندن این اثر که نام پرفروشترین و محبوبترین کمیک تنتن را به دوش میکشد، برای آشنایی با تنتن و دنیای آن از نان شب هم واجبتر است. بدون تردید، این کمیک تاثیر عمیقی را بر دنیای تنتن گذاشت و آن تاثیر معرفی هرچه بهترِ شخصیتی بهنام کاپیتان هادوک بود؛ شخصیتی که همهی ما او را با ظاهری عبوس و غرغرو، اما دلی از طلا میشناسیم؛ شخصیتی که بار طنز بسیاری از کمیکهای تنتن را به دوش کشید، آن هم طنزی که همیشه جزء مشخصههای داستانهای تنتن بود. هادوک کاراکتری است که بسیاری از طرفداران او را حتی از تنتن هم بیشتر دوست دارند!
با تمام این جوانب، باید بگویم سخت در اشتباهید اگر تصور میکنید این تنها دلیل قرار گرفتن کمیکِ نامبردهشده در این رتبه است. همهی هواداران تنتن بارها و بارها دیدهاند که تنتن در کمیکها شرلوک هلمزِ جوان خطاب میشود، بدون شک میگویم این کمیک عامل لایق بودن تنتن برای این لقب است. هرژه زیباترین و کارآگاهیترین معمایش را در این کمیک قرار داده است؛ معمایی که باعث میشود تا هرکسی که این کمیک را بخواند به هوش فوقالعادهی تنتن پی ببرد. همهی اینها بهکنار، بعضی از دیالوگهایی که در پنلهای این کمیک بیان میشوند درست مانند طلای ناب هستند. برای اتمام این مقاله زیباترین دیالوگ این کمیک و از قضا، زیباترین دیالوگ بین تمامی کمیکهای تنتن را به عنوان حسن ختام میآورم؛ دیالوگی که هر شخصی را تحت تاثیر ادبیات ناب هرژه قرار میدهد، چه هوادار تنتن باشد و چه نباشد.
سه برادر به هم ملحق میشوند. سه اسب شاخداری که در زیر خورشید، سینهی امواج را شکافته و از نیمروز سخن خواهند گفت، زیرا از نور، نور میبارد تا شکفته شود.